U kunt beter zelf sparen voor uw pensioen dan te kiezen voor de fiscaalvriendelijke pensioenspaarproducten waarmee banken en verzekeraars rijk worden. Die mening wordt vaak verkondigd, maar voorbeelden uit de praktijk spreken ze tegen.
Je leest het wel vaker. Beleggers of academici die de pensioenspaarproducten van banken en verzekeraars in vraag stellen. Via die producten kunt u jaarlijks tot 990 of 1.270 euro sparen voor uw pensioen waarop u een belastingvermindering van respectievelijk 30 of 25 procent krijgt. Volgens critici weegt het fiscaal voordeel van de pensioenspaarproducten niet op tegen de hoge kosten die u er als belegger voor betaalt.
Die kosten kunnen inderdaad hoog oplopen. Bij de pensioenspaarfondsen die u via de bank kunt kopen, wordt jaarlijks tussen 1,05 en 1,68 procent (zie tabel) van de waarde van het fonds afgehouden voor kosten die verband houden met het beheer, de distributie en de administratie van het fonds. Verder betaalt u instapkosten bij elke storting van de premie. Die eenmalige kosten liggen tussen 0 en 3 procent. Kiest u voor een fondsenformule bij een verzekeraar (tak23), dan liggen de kosten vaak nog hoger (zie tabel). Ook bij de veilige pensioenspaarverzekeringen (tak21) kunnen de instapkosten fors oplopen, terwijl de rendementen lager liggen.
Een ander argument dat de tegenstanders van fiscaal pensioensparen opwerpen, slaat op de flexibiliteit. Doet u aan fiscaal pensioensparen, dan stopt u die centen achter slot en grendel. Uw geld opvragen voor uw zestigste verjaardag is niet aangewezen, omdat daar een stevig fiscaal prijskaartje aan vasthangt. Wie zelf aan pensioensparen doet, blijft baas over zijn geld, is de redenering.
Ook hekelen de tegenstanders de niet-aflatende drang van de federale regering om aan het systeem te morrelen. Zo werd het systeem van belastingaftrek (waarbij u tussen 30 en 40 procent van de storting recupereerde) in 2012 omgedoopt tot een belastingvermindering van 30 procent. In 2015 werd beslist een deel van de eindtaks op 60 jaar al vroeger te innen om de begrotingsput te helpen dichten.
In de recente plannen van minister van Financiën Vincent Van Peteghem (CD&V) zit dan weer de afschaffing van het tweede plafond (van 1.270 euro) dat pas enkele jaren geleden in het leven werd geroepen. Zoveel rechtsonzekerheid creëert terecht achterdocht bij de belegger. Al geldt het risico van een wijzigende fiscaliteit ook voor andere beleggingsproducten.
De drie argumenten mogen dan wel plausibel lijken, er zijn ook heel wat redenen om wel aan fiscaal pensioensparen te doen.
1. Ook niet-fiscaal sparen kost geld
Als alternatief voor een fiscaal pensioenspaarfonds wordt vaak verwezen naar goedkopere trackers waaraan geen fiscaal voordeel verbonden is. Die beursgenoteerde indexfondsen beleggen in een korf van aandelen (of obligaties) en volgen daarvoor slaafs een beursindex. Omdat het beheer ervan minder arbeidsintensief is, liggen de jaarlijkse kosten tussen 0,10 en 0,40 procent, gevoelig minder dan de pensioenspaarfondsen van de banken en de verzekeraars.
Een no-brainer lijkt het wel. Maar wie via een tracker voor zijn pensioen wil sparen, moet ook rekening houden met de transactiekosten. Een tracker kopen op Euronext Amsterdam of een andere buitenlandse beurs gebeurt bij de meeste online brokers tegen een vast tarief per transactie. En dat tarief kan bij een Belgische broker oplopen tot 7 euro of meer.
Die transactiekosten stellen u voor een praktisch probleem. Ongeveer 70 procent van de pensioenspaarders verdeelt de maximale storting van 990 euro (of 1.270 euro) over twaalf maanden, wat in het eerste geval overeenkomt met een maandelijkse storting van 82,5 euro. Die strategie is niet aangewezen bij een tracker, want op elke storting van 82,5 euro zouden 7 euro transactiekosten worden aangerekend. Een oplossing is de storting van het bedrag in één keer te doen, bij het begin van het jaar. Maar ook dan nemen transactiekosten 0,7 procent (7 euro op 990 euro) voor hun rekening. Sommige pensioenspaarfondsen (zie tabel) rekenen 0 procent instapkosten aan.
2. Fiscaal voordeel is groter dan kostennadeel
Stel dat u toch overweegt het fiscaal voordeel te laten varen en voor een goedkope tracker te kiezen. Komt u dan altijd voordeliger uit dan bij een pensioenspaarproduct? Het antwoord is veel minder eenduidig dan verwacht, blijkt uit het onderstaande voorbeeld.
Sarah is 29 jaar en begint in januari 2023 met pensioensparen. Ze zal elk jaar het maximale bedrag van 990 euro (eerste plafond) storten, waarbij dat bedrag elk jaar geïndexeerd wordt met 2 procent. In 2058, het jaar waarin ze 64 jaar is, doet ze haar laatste storting. Op die manier zal ze 36 jaarlijkse stortingen hebben gedaan. Om het rendement van het fonds over die 36 jaar te simuleren nemen we de historische rendementen van Metropolitan Rentastro Growth. Dat pensioenspaarfonds werd begin 1987 opgericht en kan dus een koershistoriek van meer dan 36 jaar voorleggen. Rekening houdend met het rendement van dat fonds, met alle kosten die het in rekening brengt, en met het fiscaal voordeel en de eindtaks zal Sarah begin 2059, als ze 65 jaar is, een kapitaal van 166.845 euro hebben opgebouwd.
Vergelijken we nu met de 29-jarige Ellen, die de komende 36 jaar exact dezelfde stortingen doet bij het begin van elk jaar. Alleen kiest Ellen niet voor fiscaal pensioensparen, maar belegt ze in een zelf gekozen tracker die de EuroStoxx50-index volgt. Die bundelt de 50 grootste Europese aandelen, en is net als het pensioenspaarfonds vooral of uitsluitend belegd in euro. Ook hier houden we rekening met de koershistoriek van de EuroStoxx50, inclusief dividenden, over dezelfde 36 jaar (index werd teruggerekend vóór 1998). Hoewel ze heeft gekozen voor een product dat 100 procent in aandelen belegt, komt ze in 2059 aan een vergelijkbaar eindkapitaal – dus na kosten – als Sarah. Zij belegde met het fonds ongeveer 70 procent in aandelen en 30 procent in obligaties.
Omdat Sarah jaarlijks 30 procent van haar storting kon recupereren via de belastingvermindering heeft ze netto minder gestort. Daardoor is het jaarlijks nettorendement van de investering bij Sarah (7,68%) een pak hoger dan bij Ellen (6,21%).
Uiteraard is het voorbeeld gebaseerd op rendementen uit het verleden die geen garantie bieden voor de toekomst. Bovendien zijn zo veel variabelen in het spel dat de uitkomst ook anders kan zijn. Had Ellen gekozen voor een tracker op de Amerikaanse beursindex S&P500, dan had ze wellicht beter gedaan dan Sarah. Maar dan had ze met een belegging in dollar ook een wisselkoersrisico in haar belegging meegenomen. Zomaar beweren dat u altijd beter af bent met een tracker is in elk geval te kort door de bocht.
Duidelijk is ook dat het fiscaal voordeel van pensioenspaarproducten het nettorendement verhoogt. Stel dat Sarah in hetzelfde fonds had belegd, maar dan zonder fiscaal voordeel, dan had ze een nettorendement op haar belegging gehaald van 6,39 procent, of 1,3 procentpunt minder dan bij het fiscaalvriendelijke sparen.
Uiteraard is het aangewezen ook aandacht te hebben voor de kosten. Stel dat het fonds van Sarah 0 procent instapkosten zou aanrekenen in plaats van 3, dan zou haar eindkapitaal bijna 6.000 euro hoger liggen. Het nettorendement zou dan uitkomen op 7,82 procent in plaats van 7,68 procent.
De jaarlijkse kosten nemen een nog grotere hap uit het rendement, maar hier is het opletten voor voorbarige conclusies. Hoe hoger de jaarlijkse kosten, hoe beter de beheerder moet presteren voor hetzelfde rendement. Als de beheerder dat ook effectief doet, dan zijn die hogere kosten te rechtvaardigen. Argenta Pensioenspaarfonds heeft lopende kosten van 1,33 procent, meer dan de gemiddelde 1,27 procent. Maar het fonds legt over een periode van tien jaar, en rekening houdend met die kosten, het hoogste rendement van alle pensioenspaarfondsen voor.
3. Wie zelf voor zijn pensioen belegt, heeft meer keuzestress
Wie aan fiscaal pensioensparen doet, wordt door het beperkte aanbod per bank niet geconfronteerd met keuzestress. Wie zelf aan de slag gaat, moet veel keuzes maken. Alleen al de markt van trackers is erg groot, met vaak verschillende producten op ogenschijnlijk dezelfde indexen en op verschillende beurzen. Wie een gediversifieerd pensioenspaarfonds wil nabootsen, moet zowel in aandelen als in obligaties beleggen, wat met een tracker minder evident is.
Pensioenspaarfondsen laten ook toe eenvoudig te navigeren in functie van uw risicoprofiel. Zo zijn er dynamische fondsen, die meer dan 65 procent in aandelen beleggen, en defensieve fondsen die 30 procent in aandelen beleggen. De banken bieden de mogelijkheid om zonder kosten uw kapitaal over te dragen van de ene naar de andere variant. Dat is handig als u de pensioenleeftijd nadert en u uw opgebouwde kapitaal van een dynamisch fonds naar een defensiever fonds wil overbrengen.
Wie zelf zijn pensioensparen organiseert, is voor de afstemming van zijn risicoprofiel volledig op zichzelf aangewezen. En wie zijn belegging in een aandelentracker dicht bij pensioenleeftijd wil overzetten naar een defensievere belegging moet rekening houden met de bijhorende kosten.
4. Pensioenspaarders laten zich minder leiden door emoties
Pensioensparen steunt op de principes van het sparen volgens een vaste frequentie. Door pensioenspaarders fiscaal aan te moedigen elk jaar te storten zullen ze zich niet laten leiden door emoties. In het crisisjaar 2008, toen de beurzen tot 50 procent in het rood doken door de financiële crisis, bleven pensioenspaarders storten. Achteraf bekeken bleek dat een uitstekend instapmoment en kochten pensioenspaarders toen tegen bodemprijzen.
Doorgewinterde beleggers zullen beweren dat ze dat fiscaal voordeel niet nodig hebben om gedisciplineerd te sparen, of om de emoties te negeren. Maar de talrijke beurscrisissen bewijzen dat die rationele aanpak lang niet voor iedereen is weggelegd.
5. Aan een fiscale spaarpot hangt een stevig slot
In tegenstelling tot veel andere langetermijnbeleggingen hangt aan het fiscaal pensioensparen een stevig slot. Als u het kapitaal vóór uw 60ste wilt opvragen, wordt u fiscaal afgestraft. Dat gebrek aan flexibiliteit kunt u als een nadeel beschouwen, maar het biedt ook voordelen. Door het stevige slot zult u alleen in noodsituaties uw pensioenkapitaal aanspreken en niet in de verleiding komen om impulsieve aankopen te doen.
Samengevat: fiscaal pensioensparen kan voor doorgewinterde beleggers weinig aantrekkelijk zijn, maar voor beginnende spaarders kan de dienstverlening de kosten zeker waard zijn. Al is het belangrijk goed te vergelijken en de kosten tot een minimum te beperken.
U KUNT PENSIOENSPAARPOT TRANSFEREREN NAAR ANDERE BANK
Uw spaarcenten in een pensioenspaarfonds zijn dan wel niet opvraagbaar voor uw 60 jaar, dat betekent niet dat ze volledig vastgeketend zijn. U kunt pensioenspaargeld probleemloos transfereren van het ene fonds naar het andere, zelfs naar een fonds van een andere bank. Let wel, transfereren tussen een bank- en een verzekeringsproduct kan niet.
Bij een transfer zal de ontvangende bank geen instapkosten aanrekenen op het overgedragen geld. De bank die u verlaat, kan wel transferkosten aanrekenen. Bij BNP Paribas Fortis zijn die met 150 euro het hoogst. Bij andere banken, zoals Argenta en KBC, zijn er geen transferkosten. Sommige banken, zoals Argenta, Belfius en KBC (tot 75 euro), nemen de transferkosten voor hun rekening als u naar hen overstapt. ING doet dat in functie van zijn relatie met de klant.
Bij AXA en Belfius lopen tijdelijke acties waarbij u een bijkomende premie van 100 euro krijgt als u uw pensioenspaarpot naar hen overdraagt. Laat u echter niet verblinden door eenmalige premies. Een overstap naar een andere bank is alleen aangewezen als u er op het vlak van de kosten ook op vooruitgaat. CS/PVM
Bron: www.tijd.be
